ZABIEGI PIELĘGNACYJNE PRZY ROŚLINACH

Samo obsadzenie ogrodu nie wystarczy; aby ogród dobrze wygladał a rośliny prawidłowo się rozwijały, trzeba jeszcze włożyć trochę trudu w zabiegi pielęgnacyjne takie jak odchwaszczanie, nawożenie, nawadnianie czy ściółkowanie. Warto też stosować profilaktykę ochrony roślin, która jest najlepszą ochroną przed chorobami i szkodnikami.

Walka z chwastami

Chwasty, nieproszeni goście, którzy zabierają roślinom światło, wodę i składniki pokarmowe. Jest parę sposobów by z nimi walczyć:
- ręczne usuwanie chwastów - wymaga wiele cierpliwości i samozaparcia. Najlepszym momentem do do wyrywania chwastów jest okres kilku dni poprzedających kwitnienie. Później mogą się zbyt mocno ukorzenić a na dodatek wydają nasiona, z których wyrastają nowe chwasty. Nie warto też wyrywć zbyt młodych roślin bo ich cieńkie pędy są trudne do uchwycenia.
- dwukrotne przekopywanie ziemi - miejsce przygotowane na grządkę przekopać, po czym zostawić na parę tygodni w spokoju. W tym czasie z nasion i korzeni chwastów rozwijają się rośliny. Przekopanie po raz drugi i przykrycie młodych chawstów ziemią spowoduje, że nie będą one miały siły by wydostać się na powierzchnię.
- odcięcie od światła poprzez przykrycie chwastów grubą warstwą śćiółki lub przy użyciu czarnej folii uniemożliwi rozwój niechcianych roślin. Ściółkę lub folię najlepiej zostawić przez cały okres wegetacji.
Innym sposobem na osłabienie chwastów jest obsiewanie przez rok czy dwa terenu opanowanego przez nie roślinami na nawóz zielony. Gęsto rosnące rośliny na nawóz zabiorą chwastom światło i składniki pokarmowe powodując ich zamieranie.
W zwalczaniu uciążliwych chwastów można zastosować wysiew mieszanki owsa, grochu i wyki. Te szybko kiełkujące rośliny nie tylko pomogą zagłuszyć chwasty ale również wzbogacą glebę w azot. W czerwcu, po usunięciu wysianej mieszanki można zagospodarować odchwaszczone miejsce.
I wreszcie sposób niezbyt naturalny czyli herbicydy...
Dzielą się na kontaktowe i układowe. Kontaktowe uszkadzają chwast w miejscu, w którym bezpośrednio się zetkną. Trzeba więc dokładnie pokryć preparatem cała powierzchnię chwastu. Po 2-3 dniach roślina usycha. W przypadku chwastów wieloletnich zniszczona zostaje tylko część naziemna. Po zetknięciu z glebą preperat tego typu ulega biodegeneracji i nie jest już szkodliwy dla roślin.
Herbicydy układowe są wchłaniane przez roślinę. Stosuje się je dolistnie lub doglebowo. Zakłócają procesy życiowe chwastów co jest widoczne już po 2 tygodniach po użyciu. Rośliny zamierają po około 2 miesiącach. Herbicydy układowe mogą być nieselektywne (np. Roundap) lub selektywne zwalczające chwasty dwuliścienne takie jak mniszek, skrzyp, pokrzywa czy babka albo zwalczające chwasty jednoliścienne np. trawy w tym perz.

Nawożenie roślin

Nawożenie to jedna z podstawowych prac w ogrodzie.Mizerny wzrost roślin, słabe kwitnienie, brązowienie igieł lub bladość liści to sygnały, że naszym roślinom doskwiera niedobór skladników pokarmowych. Można rozróżnić nawożenie mineralne i organiczne. Jeśli chodzi o nawożenie mineralne, to z myślą o ogrodnikach-amatorach produkuje się specjalne gotowe mieszanki nawozowe przeznaczone do różnego typu roślin. Nawożenie organiczne jest bardzo często stosowane w uprawie na działkach i ogródkach przydomowych. Taki sposób nawożenia ma wiele zalet; dostarcza roślinom nie tylko składników pokarmowych ale wzbogaca glebę w próchnicę, jest tani i ekologiczny.
Najczęściej stosowane nawozy organiczne:
obornik, kompost, nawozy zielone, różnego rodzaju gnojówki - najpolularniejsza z pokrzyw. Więcej na ten temat w artykule Nawożenie roślin

Preparaty mikoryzowe

Na początek warto przypomnieć, że mikoryza to symbioza grzybni z korzeniami roślin.
Dla polepszenia kondycji i odporności roślin a zwłaszcza tych wieloletnich dobrze jest zastosować preparaty mikoryzowe zawierające grzybnię grzybów jadalnych. Rozrastająca się między korzeniami grzybnia wzmiacnia je i wspomaga przyswajanie substancji pokarmowych. Dodatkowo poprzez zdolność magazynowania wody pomaga roślinom przetrwać suszę. Preparaty mikoryzowe, w postaci sypkich szczepionek, paleczek, żelu i podłoża zmieszanego z grzybnią można kupić zarówno w wersji uniwersalnej jak i dla specjalnego przeznaczenia: np. dla kwiatów, trawnika czy warzyw.

Ściółkowanie

Zabieg ten polega na przykryciu powierzchni gleby materiałem ściółkowym w celu zapewnienia odpowiedniej wilgotności, ciepła i ochrony przed niszczącym działaniem warunków atmosferycznych. Ściółkowanie zabezpiecza dodatkowo przed zachwaszczeniem gleby. Najczęściej stosowane materiały śćiółkowe to rozdrobnina kora, trociny, suche liście, wióry drzewne, trociny, kompost, słoma, skoszona trawa, wełna drzewna, siano, żwir. Igliwie sosnowe ma odczyn kwaśny i można go użyć jako ściłóki dla roślin kwasolubnych np. różanaczników, azalii czy przy ściółkowaniu wrzosowiska. Najlepszym terminem na śćiółkowanie jest wczesna wiosna ale po całkowitym rozmrożeniu gleby. Zaczynamy od spulchnienia gleby i usunięcia chwastów. Następnie układamy między roślinami materiał ściółkowy kilkucentymetrową ale niezbyt grubą, równomierną warstwą.

Nawadnianie

Woda stanowi średnio od 80 do 90 % masy roślin i jest niezbędna do ich życia i prawidłowego rozwoju. Nawet tak prosty zabieg jak dostarczanie wody roślinom daje porządany skutek tylko wtedy gdy przestrzegamy pewnych zasad.
pora nawadniania - najlepsza pora dnia do podlewania ogrodu to poranek lub wieczór. Wtedy woda zbyt szybko nie wyparowuje z podłoża co pozawala roślinom dobrze się w nia zaopatrzyć. Rośliny podlewane w porze południowej, szczególnie te rosnące w pełnym słońcu mogą zostać poparzone. Krople wody skupiają promienie słoneczne i działają jak soczewka. Efektem są brazowe plamy na liściach i platkach kwiatów.
częstotliwość podlewania - lepsze efekty daje podlewanie rzadsze lecz obfitsze niż częste ale skąpe. Trzeba też uwzglednić wymagania poszczególnych roślin - są takie, które wymagają stale wilgoci a są też takie, które lubią suche środowisko. Codzienne podlewanie rozleniwia rośliny a te, które nie lubią zbytniej wilgoci mogą nawet zacząć chorować. Wiosną i wczesnym latem wystarczy podlewać ogród raz na 5-6 dni, później w czasie upałów i suszy trzeba dostarczyć wody roślinom co 2-3 dni. W dni wilgotne i chłodne podlewać ogrodu nie trzeba.
technika podlewania - lepsze efekty przynosi nieśpieszne zraszanie rabaty niż jednorazowe, szybkie wylanie wody, która częściowo spłynie nie tam gdzie powinna np. na ścieżkę lub trawnik. Wolniejsze zraszanie spowoduje natomiast, że woda lepiej wsiąknie w podłoże i dotrze do korzeni roślin.
znajomość budowy i fizjologii roślin - nie wszystkie rośliny w jednakowym stopniu potrzebują nawadniania, są takie, które muszą mieć dostarczaną wodę codziennie, zwłaszcza w czasie upałów, przykładem mogą być popularne przy obsadzaniu balkonów surfinie, są też i takie które doskonale sobie z susza radzą - na przykład rónże odmiany rozchodników, dla niektórych roślin z kolei nadmierne podlewanie jest wręcz szkodliwe i może powodować ich gnicie. Inne nie lubią by przy podlewaniu moczyć ich liście - przykładem mogą tu być pelargonie.
rośliny nie znoszące wapnia, np. azalie, hortensje czy wrzosowate powinny być podlewane wodą zmiękczoną. Najprosztszym sposobem na przygotowanie takiej wody jest zawieszenie na noc w 10-litrowym wiadrze woreczka zawierającego około 1/2 kg torfu. Po 2-3 krotnym wykorzystaniu torf należy wymienić na nowy.
Podlewanie roślin w pojemnikach
Rośliny na balkonach i tarasach trzeba regularnie podlewać bo ziemia w pojemnikach szybko przesycha a dodatkowo promienie słoneczne w upalne dni mocno nagrzewają ścianki skrzynek. Najlepiej podlewać wczesnym rankiem lub późnym wieczorem stosując odstałą wodę.
Trzeba też pamietać, że nadmiar wody może niektórych roślinom szkodzić - takie rośliny lepiej podlewać od dołu na podstawkę. Większość jednak podlewa się od góry, bezpośrednio na podłoże - nie wlewajmy jednak wody w jeden punkt podłoża. Rośliny wiszące, szczególnie te wyżej umieszczone, łatwiej podlewać specjalną konewką z bardzo długą rurką wylotową.
Obficiej podlewamy rośliny:
letnią porą zwłaszcza w czasie upałów i suszy,
jeżeli stoją w miejscu silnie nałonecznionym lub wietrznym,
uprawiane w podłożu torfowym,
w doniczkach z gliny lub terakoty. Całkowicie wysuszoną bryłę korzeniową rośliny można uratować poprzez zanurzenie doniczki we wiadrze z wodą. Pojemniki z kwiatami trzymać w wodzie tak długo, aż przestaną wydobywać się pęcherzyki powietrza.
Pozostawione na zimę na balkonie lub tarasie rośliny iglaste lub liściaste zimozielone, takie jak bukszpany, ostrokrzewy, irgi, berberysy czy trzmieliny, trzeba od czasu do czasu podlewać lekko podgrzaną wodą. Podlewamy je tylko wtedy, gdy ziemia nie jest zmarznięta.

Cięcie roślin

Jednym z podstawowych zabiegów ogrodniczych, które musi wykonać od czasu do czasu właściciel ogrodu czy działki jest cięcie drzew i krzewów. Większość gatunków drzew i krzewów wymaga do dobrego wzrostu, kwitnienia czy owocowania regularnego cięcia. Każdy gatunek roślin wymaga odpowiedniej pory cięcia (zobacz kalendarz cięcia drzew i krzewów). Nie bez znaczenia jest też pogoda - jeśli cięcie wykonywane jest wiosną lub jesienią, to należy wybrać dzień suchy, słoneczny i ciepły a latem nie przeprowadzać tego typu zabiegów w czasie upałów. Więcej na ten temat w artykule Cięcie drzew i krzewów

Zmianowanie (płodozmian)

Jest zabiegiem pozwalajacym pełniej wykorzystać minerały zawarte w glebie. Polega ono na stosowaniu w tym samym miejscu przemienności upraw, zwykle w określonej i nieprzypadkowej kolejności. Przy stosowaniu zmianowania jedne rośliny przygotowują miejsce dla innych, wzbogacając glebę lub usuwając z niej czynniki chorobotwórcze. Zmianowanie zwane inczej płodozmianem pozwala w pełni wykorzystać zasoby i właściwosci gleby. Cykl płodozmianu wynosi od 4 do 6 lat. Przykładowa kolejność upraw przy zastosowaniu płodozmianu : liściowe - korzeniowe - owocowe - kwiatowe - motylkowe - uprawa na zielony nawóz - ponownie liściowe.

Profilaktyka ochrony roślin

Jak już wspomniano, jest to najlepsza metoda ochrony ale wymaga pewnej wiedzy. Rośliny mają swój własny system odpornościowy, który przeciwstawia się chorobom a częściowo też szkodnikom. System ten działa najlepiej w takich warunkach, jakie występują w miejscu, gdzie dany gatunek rosnie w stanie dzikim. Niestety wiekszość roślin ozdobnych oraz użytkowych uprawianych w naszych ogrodach pochodzi z innych sterf klimatcznych i gorzej sobie radzi w naszym środowisku. Przede wszystkim więc należy zdobyć podstawowe wiadomości na temat pochodzenia i wymagań roślin sadzonych w naszym ogrodzie. Wiedza ta pozwoli nam podjąć takie czynności pielegnacyjne i uprawowe, które zapewnią roślinom optymalne warunki do życia a co za tym idzie wzmocią ich odporność.